فشار اروپا عليه ايران تشديد شد؛هدف شوراي امنيت
اتحاديه اروپا روز پنج‌شنبه در نشست آژانس بين‌المللي انرژي اتمي (IAEA) در وين قطعنامه جديدي عليه ايران پيشنهاد داد كه تهران را به دليل افزايش غني‌سازي اورانيوم به سطح ۶۰ درصد و عدم همكاري با بازرسان آژانس محكوم مي‌كند. اين اقدام در حالي صورت گرفت كه رافائل گروسي، مديركل آژانس، در ۳ مارس از «گفت‌وگوهاي سازنده» با ايران خبر داد و تأكيد كرد: «ما به تعامل ادامه مي‌دهيم.» همزمان، روسيه پيشنهاد ميانجي‌گري ميان ايران و آمريكا را مطرح كرده و دميتري پسكوف، سخنگوي كرملين، اعلام كرد: «گفت‌وگو تنها راه‌حل است.» به گزارش پرس تي‌وي، وابسته به ايران، گروسي نيز گفت: «پيشرفت‌هايي در شفافيت مشاهده مي‌شود، اما هنوز كافي نيست.» در دو سال اخير، اروپا سه قطعنامه عليه ايران صادر كرده است.
اروپا در حالي قطعنامه جديد خود را پيشنهاد داده كه روسيه در تلاش براي ميانجي‌گري ميان تهران و واشنگتن است. مقامات روسي همچنين خواسته‌اند كه «تهديدهاي بازگشت تحريم‌ها يا اسنپ بك متوقف شود.» اين درخواست در شرايطي مطرح شده كه ايران طبق گزارش آژانس در فوريه ۲۰۲۵، بيش از ۲۵۰ كيلوگرم اورانيوم ۶۰ درصد توليد كرده است. در ۲۶ آبان ۱۴۰۱، ۱۶ خرداد ۱۴۰۳، و ۱ آذر ۱۴۰۳، سه قطعنامه از اروپا صادر شده كه همگي خواستار توقف غني‌سازي و همكاري كامل با آژانس بوده‌اند. اما در شرايط فعلي، كه روسيه به دنبال ميانجي‌گري است، نقش اروپا در مناقشه هسته‌اي ايران چيست؟ تهران تايمز به نقل از يك تحليلگر مي‌گويد: «اروپا نگران است كه ميانجي‌گري روسيه ابتكار عمل را از دست آن‌ها خارج كند.» اين در حالي است كه تنش‌هاي اوكراين و اختلافات با مسكو، اروپا را به حفظ فشار مستقل بر ايران سوق داده است، و قطعنامه اخير تلاشي براي حفظ نقش‌آفريني در برابر پيشنهاد مسكو به شمار مي‌آيد.
با اين حال، به نظر مي‌رسد سناريوي اروپا براي ايران فراتر از اين‌هاست و كشورهاي اروپايي به دنبال پاسخگو كردن ايران از مسير شوراي امنيت هستند. اينديپندنت به نقل از يك مقام بريتانيايي گزارش مي‌دهد: «ما نمي‌توانيم اجازه دهيم ايران بدون پاسخگويي پيش برود.» اين موضع‌گيري نشان‌دهنده نگراني از پيشرفت هسته‌اي ايران است و صدور قطعنامه مي‌تواند به‌عنوان سيگنالي به روسيه تلقي شود كه اروپا همچنان اهرم‌هاي خود را حفظ مي‌كند.
شوراي امنيت آخرين مسير اروپا در برابر اقدامات ايران
ناظران سياسي معتقدند كه اروپا از آژانس به‌عنوان ابزار اصلي نظارت و فشار بر ايران استفاده مي‌كند. سرويس اقدام خارجي اتحاديه اروپا (EEAS) در بيانيه‌اي در ۵ مارس اعلام كرد: «ايران بايد به تعهدات پادماني خود عمل كند و از آژانس مي‌خواهيم گزارش جامع‌تري ارائه دهد.» كشف ذرات اورانيوم در سايت‌هاي اعلام‌نشده نگراني‌ها را تشديد كرده و اين درخواست ممكن است به اقدامات سخت‌تري منجر شود. همچنين پارلمان اروپا در ۵ مارس اعلام كرد: «ما بايد از آژانس بخواهيم نظارت بر نطنز و فردو را افزايش دهد.» اين درخواست نمايانگر تداوم رويكرد نظارتي اروپا است و هدف آن محدود كردن ظرفيت ايران با استفاده از گزارش‌هاي آژانس است.
يك ديپلمات به رويترز گفت: «اروپا از آژانس انتظار دارد تا بهار ۲۰۲۵ ارزيابي كاملي ارائه كند.» اين نيز بخشي از استراتژي فشار مداوم است كه ممكن است به ارجاع موضوع به شوراي امنيت منجر شود.
نقاط مشترك برنامه اروپا و آمريكا در برخورد با برنامه هسته‌اي ايران
اروپا و آمريكا در هدف مهار برنامه هسته‌اي ايران هم‌راستا هستند و با دو مسير متفاوت اين هدف را دنبال مي‌كنند. وزارت خارجه آمريكا اعلام كرده بود: «تمام معافيت‌هاي تحريمي ايران در حال بازنگري است.» اين هماهنگي ميان اروپا و آمريكا در فشار اقتصادي، هر دو طرف را به توقف غني‌سازي و شفافيت بيشتر از سوي ايران مي‌كشاند.
تهران تايمز به نقل از رسانه‌هاي داخلي به اين موضوع اشاره كرده و نوشته است: «اروپا و آمريكا هر دو از بازگشت به برجام نااميد شده‌اند.» اين مسأله از زماني كه آمريكا در ۲۰۱۸ از برجام خارج شد و اروپا موضع سخت‌تري اتخاذ كرد، هم‌راستايي بيشتري پيدا كرده است. اين اشتراك نظر مي‌تواند به تحريم‌هاي مشترك منجر شود.
ليبرال كارنتس، رسانه آمريكايي، نيز اين موضوع را تاييد كرده و به نقل از يك تحليلگر گفته: «هر دو بر استفاده از آژانس براي فشار متمركزند.» پيش از اين، گزارش‌هاي آژانس محور اقدامات آنهاست، و پس از آن، هدف وادار كردن ايران به مذاكره يا پذيرش محدوديت‌هاي سخت‌تر است.
پيش‌بيني گام بعدي اروپايي‌ها عليه ايران
كارشناسان معتقدند گام بعدي اروپا بستگي به واكنش ايران دارد. شوراي اروپا اعلام كرده: «ما از تمام ابزارها براي جلوگيري از دستيابي ايران به سلاح هسته‌اي استفاده خواهيم كرد.» اين قطعنامه زمينه‌ساز اقدامات بعدي است و در صورت عدم پيشرفت ايران، ارجاع به شوراي امنيت محتمل به نظر مي‌رسد.
احتمالاً اروپا به تحريم‌هاي جديد خواهد پرداخت و اين امر با قطعنامه GOV/۲۰۲۴/۶۸ در ۱ آذر ۱۴۰۳ هم‌راستاست. با توجه به ۲۵۰ كيلوگرم اورانيوم غني‌شده در ايران، اين احتمال وجود دارد كه اروپا به همراه فشار اقتصادي آمريكا، ايران را تحريم كند.
جمع‌بندي
قطعنامه جديد اروپا در پاسخ به افزايش غني‌سازي و همزمان با ميانجي‌گري روسيه، تلاشي براي حفظ فشار و نفوذ است. اين قطعنامه از آژانس براي نظارت و گزارش‌دهي استفاده مي‌كند و با آمريكا در جلوگيري از دستيابي ايران به سلاح هسته‌اي هم‌راستاست. با سه قطعنامه پيشين، گام بعدي اروپا احتمالاً تشديد تحريم‌ها يا ارجاع به شوراي امنيت خواهد بود، مگر اينكه ايران رويكرد جديدي در ديپلماسي ارائه كند.
برچسب: ،